Dominantie is een term die vaak terug komt in de hondenwereld en voor discussies zorgt. Wetenschappers, hondenprofessionals en hondenliefhebbers hebben allemaal een andere mening als het op dominantie aankomt. Maar hoe zit het nu eigenlijk echt? Mag je je hond in de zetel laten? Mag je eten voor je hond? Mag je je hond voor jou laten lopen? Wil je hond echt de baas worden in het gezin? In dit artikel ga ik de wetenschappelijke feiten beschrijven en geef ik mijn visie over dat gedachtegoed.
Wat is het dominantiemodel?
Misschien heb je al eerder gehoord van de alpha-theorie, pack-theorie of de roedelleider. Eigenlijk gaan al deze zaken over hetzelfde gedachtegoed. Jij, als mens, moet je opstellen als roedelleider en ervoor zorgen dat jij de Alpha blijft. Dat doe je door je hond fysiek te laten voelen wie de baas is, altijd voorop te lopen, eerst te eten en steeds hoger te zitten dan je hond. Doe je dat niet, dan heb je kans dat je hond het gezin wil overnemen… En naar mijn mening is dit onzin.
Van waar komt dit idee?
We weten dat wolven en honden familie zijn van elkaar. Al valt op te merken dat de huidige wolf niet de voorouder is van onze honden.
De wolf en de hond hebben een gemeenschappelijke voorouder, de “oerwolf”. Omdat honden en wolven familie zijn, gingen we meer over de hond leren door het bestuderen van wolven. Wetenschapper David Mech heeft een tijd wolven in gevangenschap geobserveerd, waarbij er duidelijk sprake was van agressiviteit en aanval om de Alpha van de roedel te worden. Deze observaties zijn gebundeld in het boek “The wolf: the ecology and behavior of an endangered species”. Dat was de basis voor de dominantie theorie.
Maar hier stopte het niet, de studies liepen verder en David Mech ging ook wolven in het wild gaan observeren. Dat maakte veel duidelijk. Wolven leven niet in een constante strijd voor dominantie, maar leven in familiale groepen waarbij het Alpha-paar de moeder en vader zijn. Er wordt geen geweld gebruikt om een van hen van de troon te stoten. Hij publiceerde een nieuwe paper die veel bevindingen uit zijn eerste boek weerlegde. Je kan dus stellen dat de grondlegger van de dominantietheorie heeft aangegeven dat er niets van klopt.Als je interesse hebt, kan je de paper hier terugvinden.
Waarom zien we agressie bij wolven in gevangenschap?
Dat heeft verschillende redenen. De dynamiek van een groep is anders in gevangenschap dan in het wild. Er zijn momenten dat wolven in het wild weggaan bij hun roedel om hun eigen gezin te stichten en op zoek te gaan naar een eigen territorium. Dat kon niet in gevangenschap. Ook waren de bestudeerde wolven geen familie zoals in het wild. Een roedel wolven is gelijk aan een familie wolven met soms een enkeling die wordt opgenomen door de familie. Het territorium van de wolven was ook te klein en er was niet voldoende eten aanwezig voor alle partijen. Zo zie je maar hoeveel er kan veranderen als je de variabelen van de omgeving verandert.
Andere foute denkpistes
Als we kijken naar hoe wolven leven in het wild om honden te begrijpen, zijn we fout bezig. Een hond is namelijk allang geen wolf meer. Er is een domesticatie proces aan vooraf gegaan dat gigantische verschillen heeft gecreëerd tussen honden en wolven. De voorouder, de oerwolf, is dus opgesplitst in twee soorten. De wolf, die schuw was en weg bleef uit de buurt van mensen en de hondachtige die dichter en dichter naar mensen toe ging leven en uiteindelijk een vrijwillig domesticatie proces heeft ondergaan. De verschillende tussen de hond en wolf zijn al meer dan 10 000 jaar aan het groeien. Evolutionair zijn er twee verschillende diersoorten ontstaan. Het lijkt niet logisch om apen te gaan bestuderen om meer te weten te komen over het gedrag van mensen. Laten we het dus houden op studies die over honden zelf gaan om conclusies te trekken.
Waarom is het dominantiemodel gevaarlijk?
Als je het welzijn van je honden op de eerste plaats zet, kan deze manier van denken (dominantie en rangorde) schadelijk zijn voor onze relatie met onze hond en daardoor ook hun welzijn. Deze manier van omgaan met honden is zo maatschappelijk aanvaard dat we dagelijks mishandeling normaliseren. Denk hierbij aan stroplijnen, e-collars, de hond op zijn rug pinnen of een dunne lijn achter de oren van de hond. Dat zijn manieren die volgens de dominantietheorie nodig zijn om jouw positie als leider te behouden.
Gelukkig heeft de wetenschap ondertussen bewezen dat je een hond niet meer moet intimideren en dwingen om te doen wat je wil. Door te werken aan de band met je hond of beloningsgericht te werken honden graag met ons samenwerken zonder corrigerende methodes.
Wat moet je nu nog geloven?
Ik geloof dat iedereen kritisch kan denken. Lees je in en check alle feiten. Geloof niet zomaar wat je trainer, buurman, vriend of familielid zegt en laat je niet overtuigen om iets te doen waar jij je niet goed bij voelt.
Als je dieper in de materie wil duiken kan je deze verklaring lezen van het AVSAB (American Veterinary Society of Animal Behavior) Zij hebben recent hun verklaring over hondentraining en gedragstherapie aangepast.
Gebaseerd op recent wetenschappelijk onderzoek laten zij alleen beloningsgerichte trainingsmethodes toe voor alle soorten hondentraining, inclusief het behandelen van gedragsproblemen.
Verder zegt de Europese organisatie APBC (Association of Pet Behaviour Counsellors) hetzelfde, hun artikel over dominantie kan je hier terugvinden.
Wat is dominantie dan wel?
Dominantie is geen mythe. Het bestaat, maar het wordt door ons fout geïnterpreteerd. Dominantie schommelt en is geen karaktereigenschap. Mijn hond is bijvoorbeeld dominant als het over eten gaat en zal niemand haar eten laten stelen. Over speeltjes is ze dan weer zeer nonchalant. Ze laat ze afnemen en zal zelf nooit een speeltje stelen van tussen een andere hond. Dat betekent dat als er een hond in de buurt van haar eten komt, ze zich dominant zal opstellen. Maar als er een andere hond naar haar speelgoed gaat, ze dit zal laten gebeuren. Dit is dus eerder onderdanig.
Dominantie komt voor in de relatie tussen twee individuen tegenover een bepaalde bron (speelgoed, eten, slaapplaats, …). Het heeft te maken met omgeving en situatie. We gaan niet spreken over een dominante hond, maar over een hond die zich dominant opstelt tegenover een bepaald object omdat hij er waarde aan hecht.
Wil je nog meer weten?
Er valt over dit onderwerp nog veel te vertellen. Alles over domesticatie en evolutie bundelde ik hier samen in een kort maar duidelijk ebook. Hopelijk is het duidelijk dat het dominantiemodel verouderd is.
Je hebt nu de argumenten om andere mensen uit te leggen waarom je je hond wel op de zetel mag laten als jij dit graag wil.